Het probleem van de theologie.

 Waardoor heeft de theologie een probleem?

Theologie betekent letterlijk: de leer (logos) over God (theos).

Je kunt ook zeggen: de kennis (die altijd in woorden vorm krijgt) omtrent God of goden.

Voor een Christen kan alleen gelden: theologie is ware, betrouwbare kennis van God; de drie-enige!

Hoe en waarlangs is die kennis verkrijgbaar?

Ze is niet te koop.

Ze ontstaat niet in of vanuit enig mens. Omdat elk mens zich van nature, vanuit zijn eigen aard, van God afkeert. Of anders gezegd: God de rug heeft toegekeerd sinds de zondeval van onze voorouders Adam en Eva in wie wij allemaal vertegenwoordigd waren. Zij waren ons verbondshoofd. Omdat ze één waren in hun samenleven (huwelijk). 

Omdat wij allemaal, gelovigen en ongelovigen, God de rug hebben toegekeerd kunnen we nog wel samen Gods wereld leren kennen. Dan is het goed om die wereld als schepping te leren waarderen. Om er zorgvuldig mee om te gaan. Om als rentmeester in verantwoordelijkheid de schepping te beheren en te besturen.

Verantwoordelijkheid betekent niet, zoals meestal gedacht wordt, zelf weten wat we ermee doen.

Het betekent dat we antwoord moeten geven!

Antwoord aan de Eigenaar. Een probleem daarbij is: er zijn verschillende "godsdiensten". Die godsdiensten of religies moeten wel met elkaar samenwerken als het gaat om het beheer van Gods schepping.

Daarmee komt de vraag terug: hoe leren we de drie-enige, alleen echt bestaande God, kennen? 

De Ned. Geloofsbelijdenis (de NGB) geeft daarop het antwoord:

1. door de schepping, onderhouding en regering van de hele wereld  ......... zij geven Gods eeuwige
    kracht en Goddelijkheid te aanschouwen.

2. door Zijn heilig en Goddelijk Woord geeft Hij Zichzelf klaarder (helderder) en volkomener te kennen.

We beginnen allemaal en altijd de werken van God in de natuur en in de schepselen te kennen.

Al vanaf voor de geboorte: onze moeder (haar hartslag, haar stemgeluid, haar ingewanden .......). Maar ook de stem en liefdesuitingen van vader en het praten en rumoeren van eventueel aanwezige broers en zussen. Deze ervaringen kunnen ook negatief zijn bij ziekte, ongelukken, boosheden, gewelddadigheid. 

Na de geboorte, tijdens het verder opgroeien, zullen veel blijken van Gods toorn over Zijn schepping ervaren worden. Gruwelijke gevolgen van oorlogen, wangedrag van huisgenoten, hooglopende conflicten tussen medemensen, opstandige bewegingen, boosaardige martelpraktijken, stormen en orkanen, onweer en hagelbuien, bittere kou en ernstige ziekten, vulkaanuitbarstingen en aardbevingen. Vrijwel niets van dit alles blijft een mensenkind bespaart. Al is het alleen maar via krant, computer en televisie. 

Gods eeuwige kracht blijkt niet alleen in de goede en mooie levenservaringen!

Daarom is het tweede middel noodzakelijk om Gods goedheid, liefde, genade en vergeving te leren kennen. Dat is nodig om te weten in dit leven  tot Gods eer en de zaligheid van de Zijnen (al Gods kinderen) zegt art. 2.

Uit de hele Bijbel weten we dat dit geloof in het tweede middel alleen maar door Gods Geest kan worden gewerkt in het hart van een mens. Waarin het liefdevol antwoord geven door die mens voor honderd procent een plaats heeft. Elk mens die gered wordt zal zich (moeten) laten overtuigen.

Niemand anders kan dit voor hem of haar doen. Geloof is niet overdraagbaar of mededeelbaar. 

Hoe belangrijk het geloof voorleven in liefde en het leren kennen van de geloofsinhoud ook is!

Het bovengenoemde is nog geen theologie.

Theologie is een wetenschap.

Elke wetenschap neemt een zekere afstand van haar kennisbron en doet daarbij aan 'objectivering'.

De wiskundige (omdat hij kennis en kunde bezit), de natuurkundige, de bioloog (kennisleer van het leven), de econoom (die de wetten kent voor het geldwezen), de jurist en de ethicus (die kennis en kunde heeft voor ons gedrag) .......

Maar de theoloog kan en mag die afstand van de Levensbron niet nemen. Nog veel minder 'god' tot een object van studie en kennisvermeerdering maken. Bij de menswetenschappers als jurist en ethicus kan dat laatstee evenmin. Objectivering van een medemens leidt tot ongelukken in de wetenschap. Bij psychologie blijkt dat heel duidelijk. Daarom gaan verstandige wetenschappers binnen die regionen uit van intersubjectiviteit. Je moet met elkaar in gesprek. Je moet elkaars werken (muziek gedichten, tekeningen en schilderijen, beeldhouwwerken en technieken) leren kennen.

Dat lijkt wel wat op hoe je Gods kracht en Goddelijkheid kunt leren kennen. Toch blijft daarbij een groot, een oneindig groot, verschil. Wij kunnen niet intersubjectief met God omgaan!

Al lijkt het heel aannemelijk als we spreken over 'praten met God' (in gebed) of 'God ervaren' (in de mystieke beleving).

Theologie kan, denk ik, alleen ontstaan als menselijke activiteit door een zekere mate van objectivering van Gods Woordopenbaring, de Bijbel. Dit kan alleen goed gaan als een gelovig theoloog elke dag (aan het begin, het midden en het einde daarvan) God zoekt in gebed en zich daardoor laat overmannen en overwinnen door de overweldigende macht en liefde van God-drie-enig. Daarom door de heilige Geest die werkt in je hart. Zonder reserve, zonder "ja, maar ....." bereid om heel zijn denken, doen en laten door God te laten gezeggen.

Pas daarna kan hij op een verantwoorde manier enige afstand nemen door eigen overwegingen in te brengen, dwarsverbindingen te zoeken, toepassingen te bedenken voor lezing, college of preek.

Tijdens dat concretiseringsproces kan hij gebruik maken van al zijn eigen levenservaringen, eigen kennis van diverse bronnen van alle andere wetenschappen en betrouwbare resultaten vanuit andere wetenschappen. Omdat de brongebieden van alle wetenschappen de werken van God tonen. Werken van God en Zijn Zoon in kerkgeschiedenis, historie, geld- en goederenbeheer, rechtspleging, natuurwetenschappen, psychologie en technieken in apparatuur, bestuur en geneeswijzen. En als dit goede werken zijn, gewerkt door de heilige Geest.

Daarom kan een wijze en goede predikant vrijelijk gebruik maken van alle zinnige voorbeelden uit heel de bovengenoemde schat aan menselijke ervaringen van baby tot grijsaard.

Bovenstaande voorkomt hobbyachtige eigenzinnigheid bij theologen en veel dwalingen in de leer.

Dan ontstaat er geen gelijkstelling met andere brongebieden waaruit verschillende wetenschappen putten. Zoals de Rooms-Katholieke kerk doet met haar bron naast de Bijbel: de Traditie.

Traditie niet in de zin van 'traditioneel'. Dat kennen we allemaal, in elk gezin en in elke kerkelijke gemeente. Rome heeft de Traditie als leergezag via de bisschoppen en de pausen met hun concilies.

Bij Protestantse kerkgenootschappen zien we in de geschiedenis steeds weer diverse filosofieën (b.v. Spinoza, Descartes, Kant, Hegel, Schleiermacher, Marx, Sartre, Heidegger .........) de theologie eerst binnendringen en vervolgens overheersen. Een vergelijkbaar proces voltrok zich in de eerste eeuwen van de christelijke kerkgeschiedenis. Invloeden van Plato en Socrates e.a. bleven steeds verdergaand  aanwezig totdat Thomas van Aquino tot een samenhangend systeem kwam waarin christelijk geloof en kennisleer vanuit de toen bestaande filosofieën een voor de kerk leefbaar geheel vormde. Dit systeem overleefde vele eeuwen maar werd wel aangevuld met vormen van dwaalleer vanuit de priesterlijke hiërarchie met nieuwe vormen van doopleer, avondmaalsleer, mystiek leven, huwelijksleven, verering van vele heiligen en heilige voorwerpen enz., enz.

Iets vergelijkbaars is nu gaande door de overheersende invloed van De Wetenschap op ons geloofsleven en de "leer van de kerk". "De wetenschap" die niet bestaat; maar een pseudo-wetenschap is.

Omdat de verschillende wetenschappen geen geheel vormen. Wetenschappen beïnvloeden elkaar wel en kunnen elkaar ondersteunen in hun voortgaande ontwikkeling (b.v. de wiskunde de overige natuurwetenschappen en de economie; de natuurkunde en de wiskunde de biologie etc.) maar blijven zelfstandig. Ze blijven door hun beperkingen en door verschil in brongebied een eigen plek in het geheel behouden. Biologie laat zich niet herleiden tot natuurkunde of scheikunde; economie niet tot rechtsgeleerdheid en deze weer niet tot psychologie. 

De evolutietheorie in de gangbare vorm is een wonderlijk mengsel van wetenschappen biologie en geologie, filosofie en fantasie.

Lees daarvoor Darwin zelf; The origin of species .................

Wees verbaast over zijn grote biologische geleerdheid die bleek uit waarnemingen en kennis van het fokken van honden, paarden, duiven en plantenrassen.

Zijn biologiestudie bracht hem ook tot knappe prestaties op gebied van experimenteel onderzoek van vooral plantengroei en -ontwikkeling. Allemaal boeiend en interessant!

Maar dan ....... de sprongen naar het ontstaan van vleermuizen uit "knaagdieren", het ontstaan van walvissen en zeehonden uit landdieren, het ontstaan van amfibieën uit vissen en van reptielen uit amfibieën enz. totdat zoogdieren en vogels tevoorschijn worden getoverd. De mens komt tenslotte welhaast vanzelf als hoogstontwikkelde "aapachtige" tevoorschijn. 

Enig bewijs? Welnee, alleen heel logisch klinkende argumenten vanuit vergelijkbare structuren van beenderstelsels, bloedvaatstelsels, spierstelsels, spijsverteringsstelsels, hormoonstelsels, zenuwstelsels, voortplantingsstelsels ............. Daarbij een beperkt aantal fossielen waarvan de vindplaatsen worden verklaard op basis van de 'geologische leer' van zijn tijdgenoot Lyell. Een absoluut onwetenschappelijk uitgangspunt: de processen die de aardlagen deden ontstaan kwamen overeen met huidige processen. 

Veel later bleek pas dat elk organisme bestaat dankzij DNA, RNA's, enzymen, eiwitten en andere organische stoffen.

Nu we bijna "alles" weten van de elementaire bouw en leefwijze van levende wezens is de hele theorie bijzonder ongeloofwaardig geworden! (zie daarvoor de pg. 'evolutie').

Bijzonder bedroevend dat juist in deze tijd de gereformeerde kerken overwoekerd dreigen te worden door deze filosofie van het evolutieonisme dat geen (natuur)wetenschap is en nooit kan worden.

Gevolgen daarvan: het geloof in de waarheid van Gods Woordopenbaring, het bestaan van mensen als geestelijke wezens en de zelfstandigheid en betrouwbaarheid van de bijbelse theologie worden ondermijnd!